Ken jij de Demiclowns al? Kom in deze blogpost te weten hoe zij personen met dementie terug laten voelen wie ze zijn.
Half therapeut, half clown: demi-clown
In de rol van clown bieden wij therapeutische zorg op maat van personen met dementie. Daarbij vertrekken we steeds vanuit hun levensverhaal. Wij voegen ons naar hun verhaal, zodat zij terug kunnen voelen wie ze zijn en welke taken en rollen zij opnamen in hun leven. Tijdens onze levensverhaalbezoeken staat het verhaal van de bewoner centraal.
Ons aanbod vertrekt vanuit drie pijlers:
Psychische zorg
Fysieke zorg
Ontspanning
Maria ment haar paarden en voelt hoe zij er toe doet
Tijdens één van onze levensverhaalbezoeken zijn de clowns in de knoop geraakt. In het naar buiten gaan neemt Irma de touwen vast. Ze transformeert in een koetsier die paarden ment. Ze begeleidt haar paarden met beweging en geluid, zoals ze vroeger als kind deed op de boerderij van haar vader.
Als Demiclown nodigen wij de persoon met dementie uit om rollen uit hun leven terug op te nemen. Rollen die ze vroeger spontaan opnamen in hun dagdagelijkse leven, omdat het hun job was, hun hobby, hun interesse, hun gezinssituatie of gewoon een eigenschap. Denk daarbij aan de rol van vader, broer, huisvrouw, boer, helper…
Eens we als Demiclown in ons clownspak zitten is het aan ons om dit mogelijk te maken. Wij dienen ons zo op te stellen zodat de persoon met dementie terug voelt en beleeft welke rollen hij in zich heeft. En ja, soms is het nodig om op en tafel te gaan staan, onder een bed te gaan liggen of loeiend door de gang te waggelen als een koe. Dit alles dient het proces waarin wij de persoon met dementie uitnodigen en triggeren om terug hun levens-rollen op te nemen.
De clown, een dommerik, is het personage bij uitstek om het samen met de persoon met dementie niet te weten. Daar waar de persoon met dementie in het dagdagelijkse leven dient te luisteren naar wat de professionals zeggen, regisseert hij nu de Demiclown.
Daar waar de persoon met dementie de persoon is waarvoor in het dagdagelijkse leven gezorgd wordt, is hij nu degene die zorg aanbiedt. Hierdoor neemt gevoel van waardigheid toe, beleeft men terug een stuk van zijn identiteit. Tevens kan innerlijke rust en het gevoel van eigenwaarde stijgen. Hierdoor neemt “probleemgedrag” zoals roepen of agressieve handelingen af. Meer nog ze kunnen zelfs betekenis krijgen in het spel met de Demiclown.
Dit alles draagt bij aan het psychische welzijn van personen met dementie, het heeft oog voor de verhalen die zich afspelen in het hoofd van de persoon met dementie. Psychische zorg vormt de hoofdpijler en missie van de Demiclowns.
Terug in beweging komen door zelf te bewegen
Onderzoek wijst uit dat cognities verankerd zitten in het lichaam. Wat we met onze ratio niet meer weten, lijkt ons lichaam wel nog te weten. Herkenbare handelingen en bewegingen die stammen uit het verleden van de persoon met dementie en gelinkt zijn aan hun eigen levensverhaal zijn een ingang om in verbinding te gaan. Ze brengen mensen vaak letterlijk terug in beweging.
Als Demiclown zijn we bijna constant in beweging. Wat niet wil zeggen dat we als zenuwpezen aanwezig zijn, neen. We gebruiken herkenbare bewegingen en handelingen om de persoon met dementie zelf in beweging te krijgen. Dit vanuit een functionaliteit.
Dit laatste is een groot verschil met pure bewegingsoefeningen. De bewegingen die wij doen kaderen in hun verhaal. Ze geven de persoon met dementie (letterlijk) een beweegreden. Het is een wereld van verschil om een bewoner te vragen om door de gang te stappen of om samen met de clowns mee op stap te gaan zodat we de hond die weg liep van de boerderij kunnen terug vinden.
Bij het ene zet je in op bewegen als doel, bij het ander is bewegen het middel om deel uit te maken van een verhaal dat inspeelt op wie jij bent als persoon en wat jij belangrijk vindt. Dus niet zomaar bewegen omdat het goed is voor je lichaam, maar ook omdat het goed is voor je geest en je gevoel van betekenis. Als Irma de clowns niet helpt bij het zoeken van de hond, zullen ze die waarschijnlijk nooit vinden.
Ontspannen in bijzijn van de demiclown
We kunnen er niet onderuit, een clown is geen alledaags figuur. Hij is de vreemde eend in de bijt, die wenkbrauwen doet fronsen, glimlachen op norse monden tovert en spanning doet wegebben.
Als Demiclown is lachen niet ons hoofddoel - maar dat had je waarschijnlijk al door. Door een clown in een woon-en zorgcentrum binnen te laten, waait een frisse wind vol mogelijkheden en nieuwe ontmoetingen doorheen de gangen. De Demiclown gaat mee in de wereld van de bewoner waardoor spanningen kunnen wegvallen, ze gewoon even kunnen zijn zonder zich ‘goed te moeten’ houden.
Het afnemen van spanning zien we soms letterlijk gebeuren doordat gebalde vuisten openen, benen die zenuwachtig op en neer bewegen plots danspassen worden of getik op de tafel een handdruk wordt.
We doelen dus niet op een lach, maar op een ontlading, op een wegebben van spanningen in welke vorm dan ook.